Akademik Veri Yönetim Sistemi
Erensoy K. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2027
ANADOLU-T etlik piliç saf hatlarının (3 ana ve 2 baba) ıslah ve seleksiyonu 2016 yılından beri Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Müdürlüğü’nde (EGKTAEMM) kesintisiz şekilde sürdürülmektedir. B2 saf baba hattı ANADOLU-T hibritlerinin üretiminde baba ebeveyn grubu olarak yer almakta ve hibrit materyalin büyüme ve performans özellikleri bakımından genetik ilerlemesine en fazla katkıyı sağlamaktadır. Bu nedenle, ANADOLU-T etlik piliç hibritlerinde et üretim etkinliği bakımından en hızlı genetik ilerlemenin B2 baba hattının etkin ıslahı ile sağlanması mümkün görünmektedir ve bu da proje materyali olarak B2 saf hattının seçilme gerekçelerinden biridir. ANADOLU-T etlik piliçlerinde ve ebeveynlerinde yapılan önceki çalışmalarda üreme, büyüme, performans ve et kalite özelliklerine ait fenotipik belirlemeler yapılmıştır. Ancak herhangi bir özellik bakımından genetik varyasyonu ve üretim özellikleri arasındaki genetik ilişkileri kantitatif yöntemlerle ortaya koyan bir çalışma bulunmamaktadır. ANADOLU-T etlik piliç hibritleri 2018 yılında ticarileştirilmiş, 2023 yılı sonunda ise Türkiye’nin toplam üretimi içerisinde %3-4’lük paya sahip olması beklenmektedir. Ancak bilimsel çalışmalar ve saha sonuçları ANADOLU-T’nin performans özelliklerinin ticari muadillerine göre kısmen geri olduğunu göstermektedir. Bu projenin ana amacı, ANADOLU-T etlik piliç hibritlerinde et üretim etkinliğinin artırılması için B2 saf baba hattında kuluçkalık yumurta kalitesinden başlanarak civcivlerde kalite, performans, vücut dayanıklılığı ve kesim-karkas aşamalarındaki 50’den fazla özelliğin genetik parametre tahminlerinin yapılarak et üretim etkinliğini geliştirmeye yönelik çok özellikli seleksiyon stratejilerinin geliştirilmesidir.
Proje, 2023-2026 yılları arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde yürütülecek ve materyal olarak ANADOLU-T etlik piliç saf hatlarından B2 baba hattı kullanılacaktır. Projedeki tüm hayvanlar 3 generasyon boyunca bireysel pedigriye göre üretilerek kaydedilecektir ve her generasyon 42 haftalık süreyi kapsayacaktır. Her generasyonda toplam 240♂ ve 240♀ ebeveyn civciv ile üretime başlanacaktır. Generasyon 1’de 3 ve 6 haftalık yaşlarda en iyi canlı ağırlığa göre, generasyon 2 ve 3’te ise 6 haftalık yaşta canlı ağırlık ve rezidüel yem tüketimi bakımından en iyi 36♂ ve 102♀ ebeveyn seçilecektir. Her generasyonda 29-30, 35-36 ve 41-42 haftalık yaşlarda ebeveyn başına 10’ar yumurtada (toplamda 3060 yumurtada) kalite özellikleri belirlenecektir. Saf hat ebeveynlerin 31-32 ve 38-39 haftalık yaşlarında ebeveyn başına 2♂-2♀ civcivde (toplamda 816 civciv) kalite özellikleri belirlenecek, etlik piliç performans ve vücut dayanıklılığı özelliklerinin belirlenmesi amacıyla bu civcivler etlik piliç kümesindeki bireysel bölmelere nakledilecektir. Her generasyonda kesim ve karkas özelliklerinin belirlenebilmesi amacıyla 6 haftalık yaştaki 204♂ ve 204♀ piliç kesilecektir.
Fenotipik gözlemlere ait tanımlayıcı istatistiklerin cinsiyete ve generasyonlara göre değişimi tespit edilecektir. Özelliklerin genetik parametre tahminlerinde VCE 6.0.2 ve TM programları kullanılacaktır. Kalıtım derecesinin belirlenmesi için “tek özellikli”, genetik korelasyonlar için “iki özellikli” doğrusal birey modeli kullanılacak ve BLUP yöntemine göre bireysel damızlık değer tahminleri yapılacaktır. Özellikler arasında anlamlı düzeyde genetik korelasyon belirlenmesi durumunda BLUP yöntemine göre çok özellikli (multi-trait) damızlık değer tahminleri elde edilecek ve seleskiyon indeksinin oluşturulmasında kullanılacaktır.
Bu proje ile ANADOLU-T etlik piliçlerinin et üretim verimliliği bakımından EGKTAEMM’e bilimsel ve teknik bilgiler sunularak ülkesel düzeyde ekonomik ve ticari katma değerinin artırılmasına katkı sağlanacaktır. Bunun yanında 50’den fazla özelliğin genetik parametre tahminleri sayesinde ölçümü daha zor özellikler ile anlamlı düzeyde genetik ilişkilerinin bulunması durumunda o kriterler için patent veya faydalı model potansiyeli ortaya çıkacaktır. Bunun yanında, EGKTAEMM bünyesinde ıslahı sürdürülen diğer mevcut 4 saf hattın ayrı ayrı ıslah hedefleri vardır. Ancak bugüne kadar bu hatların ıslah özelliklerine ait genetik parametrelere belirlemelerinin yapılmamış olması, bu çalışmayı yeni projelerin planlanması için öncü duruma getirecektir. Proje başarı ile sonuçlandığında moleküler yöntemlerin de kullanılacağı yeni ıslah projelerinin de yolu açılacaktır.