Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. TELİF HAKLARI SEMPOZYUMU-Sinema Endüstrisinde Telif Hakları, İstanbul, Türkiye, 29 - 30 Kasım 2024, ss.65-74, (Özet Bildiri)
Fikri haktan iktisadi olarak yararlanma imkânı sağlayan hukuki araçlardan biri, lisans sözleşmeleridir. Lisans sözleşmeleri, fikri hakkın, hak sahibine tanıdığı mali yetkilerin bir kısmının yahut tamamının süre, yer veya içerik itibariyle sınırlı ya da sınırsız bir biçimde bir başkası tarafından kullanımına imkân veren ve kural olarak bu kullanım karşılığında bir bedel ödeme borcunu ihtiva eden sözleşmelerdir. Dijital çağda, eserden farklı şekillerde yararlanma imkanlarının doğmuş olması, pek tabii fikri ürünlere dair lisans sözleşmeleri üzerinde de tesirlerini göstermektedir. Lisans sözleşmelerinin konusunu teşkil eden fikri ürünler arasında yer alan sinema eserleri, çağın getirdiği yeni teknolojik imkanlar karşısında, artık çok farklı platformlar üzerinden kamuya sunulabilmektedir. Bu durum, dijital teknolojilerin oldukça yüksek düzeyde kullanıldığı sinema sektöründe, lisans sözleşmelerinin sınırları hususunda bazı sorun ve tartışmalara yol açmaktadır. Bu sorunların, kamuoyuna da yansıyan önemli bir örneği, 2019 yılında “Organize İşler: Sazan Sarmalı” adlı sinema filmi ile karşımıza çıkmıştır. “Organize İşler: Sazan Sarmalı” filminin, sinema salonlarında gösterime girmesinden kısa bir süre sonra, “Netflix” adlı dijital bir platform üzerinden de izleyicilerin erişimine sunulması, sinema sektöründe ciddi tartışmalara neden olmuş, sektör temsilcileri, bu durumun sektöre vurulan bir darbe olduğunu ve vakıanın vakit geçirmeksizin yargıya intikal ettirileceğini ifade etmiştir. Öte yandan filme dair bu tartışmalar devam ederken, 22 Ekim 2019’da Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, ‘Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’ yayımlanmış ve sinema eserlerinin gösterime girdiği tarihten itibaren, ücretli yayın yapılan kablo, uydu, karasal, internet ve diğer ortamlarda beş ay geçmeden, ücretsiz yayın yapılan uydu, karasal, internet ve diğer ortamlarda ise altı ay geçmeden ticari amaçla yayınlanamayacağı düzenlemesi getirilmiştir. Bu düzenlemenin hukuk tekniği açısından incelenmesi ve lisans sözleşmelerinin geleceğini nasıl etkileyeceği hususunun ele alınması elzemdir. Hakeza söz konusu filmin, sinema salonlarında gösterimi devam ederken, hak sahiplerince dijital platformlar aracılığıyla gösterime sunulması ile başlayantartışmalar, sinema eserlerine ilişkin lisans sözleşmelerinin sınırlarının ve hükümlerinin belirlenmesi zaruretini de beraberinde getirmektedir.