Yapay Zekâ ve Pedagoji: Eğitimde Fırsatlar ve Zorluklar


Altun E.

Dijital Teknolojiler ve Eğitim Dergisi, cilt.3, sa.1, ss.80-95, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Günümüzde eğitime entegre edilmeye çalışılan en yeni teknolojilerden birisi de yapay zekadır. Yapay zekânın eğitimdeki rolünü sadece teknolojik bir yenilik olarak görmek yerine, pedagojik açıdan da işlevi olan bir unsur olarak ele almak, bu teknolojinin eğitime katkısını anlamada yol göstericidir. Bu çalışmanın amacı; yapay zekânın eğitimdeki rolünü ve etkisini pedagojik çerçevede ele alan nitelikli çalışmaları inceleyerek, yapay zekânın pedagojiyi nasıl destekleyebileceğini ve pedagojik açıdan getirebileceği olumsuz durumları ortaya koymak ve bu konudaki Türkçe literatüre katkı sunmaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır ve araştırmaya kaynak olarak Web of Science veri tabanında yer alan ilgili çalışmalar incelenmiştir. Araştırma sonuçları, yapay zekâ uygulamalarının eğitim süreçlerini dönüştürme potansiyeline sahip olduğunu ve özellikle öğretim yöntemleri, teknikleri ve stratejilerini çeşitli yönlerden destekleyebileceğini ortaya koymaktadır. Yapay zekânın kişiselleştirilmiş ve farklılaştırılmış öğrenme, dil öğrenme, eleştirel düşünme becerileri, aktif öğrenme, uyarlanabilir öğrenme, işbirlikçi öğrenme ortamları yaratma, yaratıcı öğrenme, probleme dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, öz yönlendirmeli öğrenme, kendi hızında öğrenme, öz düzenlemeli öğrenme ve simülasyon tabanlı öğrenme gibi pedagojik süreçlere önemli katkılar sunabileceği görülmüştür. Bununla birlikte, yapay zekâ uygulamalarının eğitimde kullanımının bazı pedagojik riskler ve olumsuzluklar barındırdığı da tespit edilmiştir. Dijital okuryazarlık eksikliği, öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişememe riski, derin öğrenmenin yerini yüzeysel öğrenmenin alması, yapay zekâya aşırı bağımlılık nedeniyle bilişsel becerilerin gerilemesi ve sürekli takip edilme duygusunun yarattığı olumsuz etkiler bu riskler arasında yer almaktadır. Araştırma sonuçlarına dayanarak, yapay zekânın eğitimde bilinçli ve etkili bir şekilde kullanılmasına katkı sunmak ve gelecekteki araştırmalara yol gösterici olabilmek adına bazı öneriler yapılmıştır.

One of the most recent technologies being integrated into educa-tion is artificial intelligence (AI). Rather than viewing AI's role in education merely as a technological innovation, it is crucial to consider it as a pedagogical tool with significant contributions. This study aims to review qualitative research examining the role and impact of AI in education from a pedagogical perspective, exploring how AI supports pedagogy and identifying potential negative implications, thus contributing to the literature on the subject. The study employs document analysis, a qualitative re-search method, utilizing relevant studies from the Web of Sci-ence database. The findings indicate that AI applications have the potential to transform educational processes and notably support various teaching methods, techniques, and strategies. AI's contri-butions are particularly significant in personalized and differenti-ated learning, language acquisition, critical thinking skills, active learning, adaptive learning, collaborative learning environments, creative learning, problem-based learning, project-based learn-ing,  self-directed  learning,  self-paced  learning,  self-regulated learning, and simulation-based learning. However, the study also identifies several pedagogical risks and challenges associated with the use of AI in education. These include deficiencies in digital literacy, the risk of stunted social skills development, the replacement of deep learning with superficial learning, cognitive skill declines due to over-reliance on AI, and the negative ef-fects of constant surveillance. Based on the research findings, the study offers several recommendations to ensure the conscious and effective use of AI in education and to guide future research in this domain.