Bitkisel Zehirler


Daş Y. K., Aksoy A.

Veteriner Toksikoloji ve Çevre Koruma, FİLAZİ AYHAN, Editör, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, ss.221-309, 2021

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Mesleki Kitap
  • Basım Tarihi: 2021
  • Yayınevi: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.221-309
  • Editörler: FİLAZİ AYHAN, Editör
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bitkisel zehirler başta adli tıp olmak üzere beşeri hekimlik, klinik toksikoloji, eczacılık, farmakoloji ve veteriner hekimliğinde önemli rol oynamaktadır. Yapıları farklılık göstermekte olup, çeşitli biyolojik görevsel ve zehirli etkilere sahiptirler. Bu maddeler bitkinin kendisi için zehirli olmayıp, diğer organizmalarda zararlı etkiler meydana getirirler. Bitkinin bakteri, mantar, böcek ve zararlı canlılardan kendisini korumasına aracılık ederler. Bakteriler tarafından üretilen ekzotoksinlere benzer şekilde insan ve hayvanlar için yararlı ve zararlı etkiler gösterebilirler. Bitkisel zehirli maddeler bazı meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunabilirler. Bitkilerden süt, yumurta, bal gibi çeşitli hayvansal ürünlerle insanlara geçerler. Bitkinin kök, yaprak, meyve, tohum gibi çeşitli kısımlarında yada tamamında yer alabilirler. Çeşitli yollarla vücuda alındıklarında veya deriye temas ettiklerinde etkilerini ortaya çıkarırlar. Isıtma işlemi sonucu çoğu bitkisel zehir etkisini kaybederken, kurutma ve çay benzeri demleme işlemleri ile daha yoğun hale gelebilirler. Bitkisel zehirler arasında kinolizidin, pirolizidin, pürin ve tropan türevleri gibi alkaloidler; kardiyotonik, siyanojen, saponik vb glikozidler; gossipol ve tanen gibi fenolik bileşikler; aminoasit, lektinler, proteaz inhibitörleri, ribozom inaktive edici protein (RIP) gibi çeşitli maddeler sayılabilir.