Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mavi Atlas, cilt.12, sa.2, ss.485-504, 2024 (Hakemli Dergi)
Osmanlı tarihi çalışmalarına orijinal veri sunması açısından arşiv kaynakları mühimdir. Bunlar içerisinde Ruûs Defterleri, teşkilat tarihimizi aydınlatma konusunda ilk başvuru kaynaklarındandır. İlk örnekleri 16. yüzyıl ortalarına kadar giden bu defterler, Osmanlı şehirlerindeki kurumlar ve günümüze kadar ulaşamayan birçok vakıf ve hayır kurumu hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamaktadır. Bu çalışmada; Ruûs Defterlerinden yararlanılarak 17. yüzyılda Galata Bölgesi'nde paşalar tarafından kurulan vakıflar ele alınmıştır. Osmanlı Devleti için Galata, kozmopolit yapısı ve limanındaki ticari hayatın canlılığı ile İstanbul’un en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Tersane-i Amire’ye yakınlığından dolayı özellikle kaptan-ı deryaların uğrak yeri haline gelmiştir. Paşaların, beylerin ve devlet adamlarının inşa ettirdikleri vakıflar ve hayır kurumları bölgenin şenlenmesine katkı sağlarken Galata’nın mimarisini de geliştirmiştir. Çalışmada, Hicri 992-1111 (M. 1585-1700) yılları arasına tarihlenen Ruûs Defterleri taranarak bu vakıflara ilişkin kayıtlar tespit edilmiş, vakıfların kurucuları ve teşkilat yapıları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu vakıflara ait arşivin farklı fonlarında yer alan kayıtlar da incelenmiştir. Böylece yapılan tevcih ve atama kayıtları üzerinden bu vakıfların işleyişi ve icra organları da ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda Galata Kazası’ndaki cami ve mescit gibi dini yapılar ile medrese gibi eğitim kurumları hakkında bilgiler elde edilerek kazanın kurumsal varlığı ve zenginliği hakkında bilgi kaynağı sağlanmıştır.