Research Information System
in: TÜRKLERİN MİRASI, AYŞE DUDU KUŞÇU,ŞABAN HALİS ÇALIŞ, Editor, Selçuklu Belediyesi (CUMHUR BAŞJKANLIĞI HİMAYELERİNDE) (PROJE), Eskişehir, pp.624-641, 2022
İlhanlılar, XIII. ve XIV yüzyıllarda İran’da hüküm sürmüş olan
Moğol hanedanının adıdır. Devletin kurucusu Hülâgû, Cengiz Han’ın
eşlerinden, Ungirat kabilesinden Dey-Seçen’in kızı Börte Ucin Hatun’dan
doğan dört oğlundan en küçüğü olan Tuluy’un oğludur.01 Cengiz
Han ölmeden önce Moğol geleneklerine uygun olarak topraklarını
oğulları arasında paylaştırmış ve en küçük oğlu olan Tuluy’a da imparatorluk
otağını koruma ve idare etme görevini vermişti. Çünkü geleneğe
göre baba ocağının sahibi en küçük erkek çocuk kabul edilirdi.
İmparatorluk otağının yanı sıra Tuluy’a Tula, Yukarı Onon ve Yukarı
Kerulen arasındaki topraklar da miras olarak bırakıldı.02
Tuluy, babası Cengiz Han’ın sağlığında onunla birlikte Hârezmşah
Devleti’ne karşı sefere çıkmış; Buhara ve Semerkand kuşatmalarında
önemli görevlerde bulunmuş ve babası Cengiz Han’ın 1227 yılında
ölümünden sonra Moğol töresi gereği aile ocağının muhafızı sıfatıyla
yeni Kağan seçilinceye kadar iki yıl (1227-1229) boyunca saltanat naipliği
yapmıştır.03 Tuluy 1232 yılında 32 yaşındayken ölünce ağabeyi
Ögedey Han, Tuluy’a ait olan toprakların idaresini Tuluy’un eşi Sorgaktani
Hatun’a vermiştir.04
Sorgaktani, eşinin ölümünden sonra oğulları Mengü, Kubilay,
Hülâgû ve Arık Böke’nin her birini istikbalin hükümdarı olacak şekilde
yetiştirdi. Mengü 1251 yılında Moğol Han’ı olarak tahta çıkınca
amcaları Çağatay’ın ve Ögedey’ın oğulları başkaldırdılar. İsyanı bastırdıktan
sonra 1253 yılında kardeşlerinden Kubilay’ı doğuya; Çin, Tibet
ve Hindistan’a kadar uzanan topraklara; diğer kardeşi Hülâgû’yu
da İran, Suriye, Mısır, Anadolu ve Azerbaycan’a hâkim olmaları için
gönderdi05.