Akademik Veri Yönetim Sistemi
İZMIR JOURNAL OF ECONOMICS, cilt.40, sa.2, ss.434-473, 2025 (Hakemli Dergi)
Küreselleşme, artan talep ve çelik üretim teknolojilerinin gelişiminin bir sonucu olarak azalan demir cevheri kaynakları ve hurda malzeme bulunabilirliğinin sınırlı olması sektörün hammadde temininde dış ticaret, üretim ve maliyet kriterlerini öne çıkarmaktadır. Türkiye’nin demir çelik endüstrisinde hammadde bağımlılığını ve dış ticaret verimliliğini ortaya çıkarmak çalışmanın ana amacı olarak ifade edilmektedir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’nin en iyi performans gösterdiği ülkelerin ve yılların belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu bağlamda çalışmada 2008 finansal krizinin de etkilerini değerlendirebilmek adına 2008-2022 dönemi incelemeye alınmıştır. Çalışmada çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden faydalanılmıştır. Çalışmada kriter ağırlıklarının belirlenmesinde “CRiteria Importance Through Intercriteria Correlation” (CRITIC) ve alternatiflerin sıralanmasında ise ”Compherensive Distance Based Ranking” (COBRA) yöntemi tercih edilmiştir. Türkiye demir çelik endüstrisinin demir cevherinden üretim yöntemine göre en iyi performans gösterdiği yılların sırasıyla 2021, 2008 ve 2022; hurda malzemeden üretim yöntemine göre ise 2021, 2019 ve 2008 olduğu bulgusu elde edilmiştir. 2009 ve 2015 yıllarının her iki üretim yönteminde de en düşük performansa sahip oldukları görülmüştür. Ülkeler özelinde gerçekleştirilen uygulamada İtalya’nın en yüksek Rusya’nın ise en düşük performans değerine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, demir çelik endüstrisinde hammadde bağımlılığı konusunu üretim yöntemlerine göre sınıflandırması, ihracat ile ilişkilendirerek ticaret verimliliğini dikkate alması ve Türkiye özelinde hem yılları hem de ülkeleri incelemesi bakımından literatürdeki diğer çalışmalardan farklılaşmaktadır.
Globalization, coupled with advancements in steel production technologies and increased demand, has intensified the focus on external trade, production, and cost criteria in raw material procurement due to dwindling iron ore resources and limited availability of scrap materials. This study aims to reveal Türkiye's raw material dependency and foreign trade efficiency in the iron and steel industry. Specifically, it seeks to identify both the best-performing countries and years for Türkiye. To evaluate the impact of the 2008 financial crisis, the study examines the period from 2008 to 2022. The research employs multi-criteria decision-making methods, utilizing the CRITIC method for determining criterion weights and the COBRA method for alternative ranking. Results indicate that Türkiye performed best in years 2021, 2008, and 2022 using iron ore-based production methods, and in years 2021, 2019, and 2008 using scrap material-based methods. Conversely, 2009 and 2015 were the years with the lowest performance across both production methods. Country-specific analysis reveals Italy with the highest performance and Russia with the lowest. This study contributes uniquely to the literature by categorizing raw material dependency in the iron and steel industry by production methods, considering trade efficiency through exports, and examining specific years and countries pertinent to Türkiye.