Hākim al-Nīsābūrī (d. 405/1014) one of the most important hadith critics whose views on the methodology of hadith were taken as a basis in Ahl al-hadith circles. He wrote Ma'rifat al-ulūmi al-hadīth in order to defend the hadith methodology views of Ahl al-hadith and to increase hadith students knowledge of hadith methodology at a time when hadith sciences were weakening. This work of al-Hākim al-Nīsābūrī has an important position in the history of hadith methodology as it is the most comprehensive work of the mutaqaddimūn period and the first work that deals with hadith sciences in a comprehensive manner. In this respect, Ma'rifa is considered by some scholars as the first independent and comprehensive work of hadith methodology. In addition, Ma'rifat al-ulūm al-hadīth is among the basic sources of the later period. As the main source of Ibn al-Salāh's (d. 643/1245) Ulūm al-hadīth, Ma'rifa is one of the founding works of the later period. Ma'rifat al-ulūm al-hadīth became a didactic introduction work to hadith methodology for the hadith madrasas that began to be established in Khorasan in the first half of the fourth century. Indeed, his teacher Abū Bakr al-Sibgī (d. 342/953) left him in charge of the Dar al-Sunnah that he had founded, and it was during this period that Hākim al-Nīsābūrī wrote Ma'rifa. This article examines the place of Ma'rifat al-ulūm al-hadīth in the history of hadith methodology and its role in the establishment of classical hadith methodology.
Hâkim en-Nîsâbûrî (öl. 405/1014), hadis usulü görüşleri Ehl-i hadis çevrelerde esas alınan önemli hadis münekkitlerindendir. O, Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs adlı eserini Ehl-i hadisin hadis usulü görüşlerini savunmak ve hadis ilimlerinin zayıflamaya başladığı bir dönemde hadis talebelerinin hadis usulüne vukufiyetini arttırmak için yazmıştır. Hâkim en-Nîsâbûrî’nin bu eseri mütekaddimûn döneminin en kapsamlı ve hadis ilimlerini derli toplu bir şekilde ele alan ilk eseri olması açısından hadis usulü tarihinde önemli bir konuma sahiptir. Bu açıdan onun telif ettiği Ma‘rife, bazı müelliflerce müstakil ve kapsamlı ilk hadis usulü eseri olarak gösterilmektedir. Ayrıca Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs, müteahhirûn döneminin de temel kaynakları arasındadır. Ma‘rife, İbnü’s-Salâh’ın (öl. 643/1245) Ulûmü’l-hadîs’inin ana kaynağı olması açısından sonraki dönemin kurucu eserlerinin başında gelmektedir. Ma‘rife, hicrî IV. asrın ilk yarısında Horasan’da kurulmaya başlanan hadis medreseleri için hadis usulü alanında didaktik bir giriş eseri olmuştur. Nitekim hocası Ebû Bekir es-Sıbgî (öl. 342/953), kurmuş olduğu Dârüssünne’nin idaresini ona bırakmış ve Hâkim en-Nîsâbûrî, Ma‘rife’yi bu dönemde yazmıştır. Bu makalede Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs’in hadis usulü tarihindeki yeri ve klasik hadis usulü ilminin tesisindeki rolü üzerine bir inceleme yapılmaktadır.