Research Information System
1. Uluslararası 2. Ulusal Halk Sağlığı Hemşireliği Kongresi, Ankara, Turkey, 23 - 26 April 2018, vol.1, pp.475
Giriş: Yaşlılık dönemi bireylerin statü kaybettiği, bağımlılık ve kaza riskinin arttığı ve fiziksel yeteneklerinin azaldığı
bir dönemdir. 65 yaş ve üzeri yaşlı bireylerde düşme yaygın bir problemdir ve bu yaş grubunda yıllık düşme
oranının % 17–45 arasında değiştiği bildirilmektedir. Yaşlanma ile birlikte hipotansiyon, görmenin azalması,
duyu bozuklukları baş dönmesi gibi tüm vücuttaki sistemlerde fonksiyonellik azalmakta, geri dönülemeyecek
değişiklikler olmakta ve düşme sayısında artış olmaktadır. Bu kişisel faktörlerin yanında yaşlılarda düşmeye neden
oluşturabilecek akut ve kronik hastalıklar, çoklu ilaç kullanımı, yaşadıkları evlerde zayıf aydınlatma, kaygan
zeminler, merdivenler de düşmeye sebep olabilen çevresel faktörler olarak değerlendirilmektedir. Yaşlıların
üçte birinden fazlası her yıl düşmektedir, bunların yarısında düşmeler tekrarlayıcı şekilde olmaktadır. Yaşlı bireylerde
düşme insidansını azaltmak ve yaşlıların yaşam kalitesini artırmak amacı ile yapılacak ilk adım risk
altındaki bireylerin ve düşme risk faktörlerinin sistematik ve kapsamlı olarak belirlenmesi olmalıdır.
Amaç: Bu araştırma; yaşlı bireylerde ilaç kullanımı ve düşmeye neden olan faktörlerin belirlenmesi amacıyla
yapılmıştır.
Gereç-Yöntem: Araştırma bir devlet hastanesinde Kasım 2017- Şubat 2018 tarihleri arasında 350 gönüllü yaşlı
bireyle yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında “Yaşlılar için Düşme Davranışları Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından
hazırlanan anket formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde yüzde, ortalama, ki-kare ve Mann
Whitney U testi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmada, yaşlıların % 56’sı kadın, % 44’ü erkektir ve yaş ortalaması 71.9 ± 6.2 (min= 65 ve max=
98) olarak bulunmuştur. % 57.4’ ünün görme sorunu varken % 48.6’ sı yürürken yardımcı araç-gereç kullanmaktadır.
% 70.3’ ü en az bir kronik hastalığa sahiptir ve sürekli kullandığı bir ilacı vardır. Yaşlıların yarıdan fazlası
(% 64.0) son bir yıl içinde düşmüştür. Düşme nedeni olarak % 29.5’ i denge ya da güçsüzlük hissi yaşadığını
ifade etmiştir ve en fazla düşme % 25.9 oranı ile merdivende meydana gelmiştir. Araştırmada yaşlıların Düşme
Davranışı Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalaması 2.78±0.57 olarak bulunmuştur. Ölçekten alınabilecek
en düşük puanın 1, en yüksek puanın ise 4 olduğu düşünüldüğünde, yaşlıların düşme davranışlarının yüksek olduğu
düşünülmektedir. Ölçek alt boyutlarından en yüksek puanı 2.95±0.90 ile acelecilik alırken, en düşük puan
ortalamasını 2.1±0.90 ile pratiklik alt boyutu almıştır. Sürekli ilacı olan yaşlıların sakınma ve seviye değişiklikleri
puanlarının sürekli ilaç kullanmayanlara göre yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi,
medeni durum, gelir düzeyi, yaşadığı kişi, yaşanılan yer ve sosyal güvence durumuyla düşme davranışları ölçeği
ve alt puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlılık saptanmamıştır (p>0.05).
Sonuç ve Öneriler: Bu araştırmada; yaşlılarda düşme önemli bir sorun olarak görülmektedir. Görme sorunu,
yardımcı araç kullanımı, sürekli ilaç kullanımı ve ikiden fazla ilaç kullanan yaşlılarda düşme davranışının daha
fazla olduğu saptanmıştır (p<0.05). Herhangi bir nedenle düşen yaşlıların günlük yaşamlarında düşmelerden
korunmaya yönelik sergiledikleri davranışsal faktörler ile düşme durumları arasında da ilişki istatistiksel olarak
önemli bulunmuştur (p<0.05). Yaşlı bireylerde düşmeler büyük ölçüde önlenebilir olmakla birlikte, yaşlı bireylerin
düşmeler ve düşmelerin önlenmesi konusunda bilgilerinin yetersiz olduğu görülmektedir. Düşmeyi önleme
ve sıklığını azaltmada, tıbbi girişimler, çevresel düzenlemeler, eğitim-egzersiz programları ve yardımcı aletler
kullanılmaktadır. Risk faktörlerinin tespiti ve bunlara dikkat edilmesi veya ortadan kaldırılması ile yaşlılarda
düşme oranının azaltılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yaşlılık, düşme, risk faktörleri, ilaç kullanımı.