Research Information System
KÜLLIYE, vol.6, no.1, pp.99-120, 2025 (Peer-Reviewed Journal)
Osmanlı Devleti’nin siyasi ve mali zorluklarla yüzleştiği son dönemlerinde Batılı devletlere mensup gezgin, araştırmacı, diplomat ve
misyoner gibi ünvan veya sıfatlara sahip kişiler çok geniş bir alana yayılmış eski eserleri bulmak ve ülkelerine götürmek amacıyla faaliyetlerde
bulunmuştur. Bu faaliyetlerden Karadeniz kıyı kentleri ve bu çalışmanın konusunu teşkil eden Samsun da nasibini almıştır. Eski eser konusunda
ilk gelişmeler 1870’li senelerde başlamış ve yıllar içinde artan bir ivmeyle devam etmiştir. Samsun, 19. yüzyılda Karadeniz’deki uluslararası
taşımacılığa entegre olmasıyla başka bölgelerde kaçak kazılarla bulunan eski eserlerin çeşitli yerlere gönderilmesinde de bir merkez konumuna
gelmiştir. Eski eserlerin aranmasına ve ticaretine dair yaşanan bu gelişmeler, beraberinde şikayetleri de getirmiş ve artan şikayetleri yerinde
incelemek ve alınabilecek tedbirleri belirlemek amacıyla Müze-i Hümâyûn müdürü Halil Edhem Bey 1906 senesinde Samsun’a gelmiştir. Halil
Edhem Bey’in Samsun ziyareti sonrasında Theodor Makridi Bey aynı sene içinde görevlendirilerek Akalan Köyü civarında gerçekleştirdiği
kazı ile Samsun’da, Osmanlı Dönemi’ndeki ilk ruhsatlı kazı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, Osmanlı arşivleri, hatırat ve araştırma
yayınlarından elde edilen bilgiler ile konuyu teşkil eden gelişmeler çerçevesinde Samsun ilk ruhsatlı arkeolojik kazının hangi şartlar dahilinde
başladığına dikkat çekmek amaçlanmaktadır.