Ana dili, bireyin içinde doğup büyüdüğü aile ya da toplumçevresinde ilk öğrendiği dildir. Ana dili öğretiminde aile ve yakın çevreokul çağına kadar etkili olurken, eğitim kurumları aracılığıyla ana diliöğretimi daha sistemli bir hâl alır.Türkiye’de ilköğretim okulları, ana dili öğretimini üstlenen eğitimkurumlarının başında gelir. Bu okullar, öğrencilere belirlenmiş birprogram üzerinden ders kitapları aracılığıyla dilin anlama ve anlatmabecerilerini kazandırmaya çalışırlar. İlköğretim Türkçe programına göreöğrenciler, aldıkları dil eğitimiyle, okuduklarını ve dinlediklerinianlayacak kadar okuma ve dinleme becerisi; isteklerini, duygularını vedüşüncelerini anlatacak kadar da konuşma ve yazma becerisikazanmalıdır.Türkçe ders kitabı, öğrencilerin dil becerilerini geliştirmelerindeönemli bir araçtır. Türkiye’de birçok öğrenci için okumaya yöneliketkinlikler sadece ders kitabındaki metinlerle sınırlıdır. Bu sebeplekitaplarda yer alacak metinler, Türkçenin söz varlığı ögelerinin iyişekilde yansıtıldığı metinler olmalıdır. Kavramları ve belli durumlarımecaz yoluyla anlatan deyimler, Türk kültürünün maneviparçalarından biridir. Sözlü kültürün bu önemli ögeleri, öğrencilerin sözvarlığına sistemli bir şekilde kazandırılmalıdır.İlköğretim 5. sınıf öğrencileri bilişsel gelişim olarak soyut döneminbaşında değerlendirilirler. Bu dönem deyimlerin öğretilmesi,öğrencilerin alıcı söz varlığına kazandırılması için ideal zamandır. Ancakhangi deyimlerin öncelikli olarak öğretileceği Türkçe öğretimprogramında da açık olarak belirtilmemiştir.Bu çalışmada, İlköğretim Türkçe 5 Ders Kitabı (2012)’nda yer alandeyimlerin tespit edilmesi ve deyimleşme dereceleri bakımındandeğerlendirilmeleri amaçlanmıştır. Bunun yanında, metinlerdederecelerine göre yer alan deyimlerin öğrencilerin söz varlıklarınakatkısı üzerinde durulacaktır.
The mother tongue is the first acquired language by individuals in family and the society they born. While the family and inner circle are effective in teaching mother tongue until the school age, by the way of educational institutions this teaching becomes more systematic. In Turkey primary schools are the leading institutions undertakes mother tongue teaching. These schools try to teach word attack skills by predetermined programs and course books. According to Primary Education Turkish program by means of the language education, students should have enough reading and listening skills to understand what they read and listen, and have enough speaking and writing skills to express their needs, emotions and ideas. Turkish course book is an important means to develop student’s language skills. In Turkey for a lot of students writing activities is limited with texts in the course books. Thus the text in course books should represent Turkish vocabulary in every respect. The idioms, which express concepts and some certain situations with metaphorically, are the intangible parts of the Turkish culture. These important components should be taught to children systematically. The 5. Grade students are regarded at the beginning of formal operation as of cognitive development. This period is ideal to teach idioms and make these idioms permanent in their receptive vocabulary. But which idioms teach initially isn’t indicated obviously in Turkish Curriculum. In this study, ascertaining the idioms in Turkish course book (2012) and evaluation of them in terms of their being idiom process. Moreover the contribution of these idioms (according to their type) to texts in Turkish course book will be discussed.
