THE ISSUE OF THE INTELLECTUAL RELATION BETWEEN MU’TEZILE AND ŞÎA: A COMPARISON BETWEEN QÂDÎ ABD AL-JABBÂR AND ABÛ JA’FAR AL-TÛSÎ ON PRINCIPLE OF TAWHID


Korkmazgöz R.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.45, pp.291-327, 2018 (Peer-Reviewed Journal) identifier

Abstract

The Issue of intellectual relation between Mu’tezile and Şîa has always been on the agenda since fourth century to present. Especially Sunni theologians claim that the Shi'i-Imamite was influenced largely by the Mu’tazilite theology while Imamite theologians reject such an effect and point out that their understanding of theology is based on the Kur’an and the words of Shi'i leaders. With this study we aimed to make a small contribution to this discussion by making a comparison on the principle of tawhid between Qadi Abd al-Jabbar who has played a major role in the transfer of Mu’tazilite thought from the past to the present and Ebu Ja’far al-Tûsî who was a prolific scholar in the field of both theology and other Islamic sciences. This comparison, which we made on the basis of both works, shows us that there is a complete agreement between two aforesaid ones except of the details of the controversy.
Mu’tezile ve Şîa arasında fikri bağlantı meselesi, hicri dördüncü asırdanbugüne gündemden hiç düşmemiştir. Özellikle Sünni kelamcılar Şiiİmamiyye’ninMu’tezili kelam düşüncesinin büyük oranda etkisinde kaldığınıiddia ederken, İmamiyye’ye mensup kelamcılar da böyle bir etkinin varlığınıreddetmekte ve kelam anlayışlarının Kur’an’a ve İmamlar’ın sözlerinedayandığını ifade etmektedirler. Biz bu çalışmada, Mu’tezili düşüncenin bugünenakledilmesinde büyük payı olan Kâdî Abdülcebbâr ile gerek kelamgerekse diğer İslami ilimler sahasında velûd bir Şii-İmamiyye âlimi olan EbûCa’fer et-Tûsî arasında tevhid ilkesi üzerinden bir karşılaştırma yaparak, sözkonusu tartışmaya mütevazı bir katkı sunmayı hedefledik. Her iki mütefekkirinbizzat kendi eserleri üzerinden yaptığımız bu karşılaştırma bize bir kısımdetay ihtilaflar istisna tutulursa, ikisi arasında tam bir mutabakat olduğunugöstermiştir.