Ebeveynler Çocukluk Çagı Asılarını Neden Reddediyor?


Aker S., Şahin M. K.

2. Uluslararası Halk Sağlığı Kongresi, Antalya, Türkiye, 13 - 17 Kasım 2018, ss.476-481

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.476-481
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Giriş ve Amaç: Sağlık hizmetlerinin birincil amacı, bireylerin hasta olmalarını engellemek ve sağlıklı bir yaşam sürdürmelerini sağlamaktır. Bu hedefe ulaşmanın en etkin yollarından biri de, hastalık yükü fazla olan enfeksiyon hastalıklarına karşı, çocukluk çağında tüm bireyleri aşılamaktır. Türkiye'de, son yıllarda ebeveynler farklı gerekçelerle çocuklarının aşı olmasını istememektedir. Bu çalışmada, çocukluk çağı aşılarının çocuklarına yapılmasını istemeyen ebeveynlerin aşılamayı reddetme nedenlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada, Samsun Canik ilçesinde ikamet eden ve 01.01.2015-31.08.2018 tarihleri arasında çocukluk çağı aşılarını reddeden 43 aile değerlendirilmiştir. Canik ilçesi, yaklaşık yüz bin kişilik nüfusu ile Samsun’un dört merkez ilçesinden biridir. İlçede çocukluk çağı aşılarını reddeden 2015 yılında 6, 2016 yılında 11, 2017 yılında 16, 2018 yılı ilk sekiz ayında ise 10 aile bulunmaktadır. Aile hekimleri tarafından aşı reddi olarak İlçe Sağlık Müdürlüğü'ne bildirilen ailelerle tekrar iletişime geçilmiş ve ebeveynler yapılandırılmış bir görüşme formuyla değerlendirilmiştir. Değerlendirme kapsamında 33 anne 10 baba ile görüşülmüştür. Ayrıca aşıyı reddeden ailelerin aile sağlığı elemanları (ASE) ile de görüşülerek ailelerin aşı yaptırmaya ikna edilebilmesi için ne yapılabileceği konusunda önerileri alınmıştır. Elde edilen veri yüzde olarak ifade edilmiştir. Bulgular: Aşılanmayan çocukların %69,7'si erkektir. Çocukluk çağı aşılarını reddeden ailelerde, annelerin %48,8'i, babaların ise %65,1'i 30-39 yaş aralığındadır. Annelerin, %32,5'i ortaokul, %30,2'si lise; babaların, %34,9'u lise, %32,6'sı üniversite mezunudur. Annelerin %72,1'i ev hanımı, babaların %90,7'si ücretli çalışandır. Annelerin tümü gebelik izlemlerini yaptırmış olup, bunların %30,2'si sadece aile sağlığı merkezinde takip edilmiştir. Annelerin %46,5'i gebelikleri esnasında tetanos aşısı yaptırmış ve %55,8'i sezaryen ile doğum yapmıştır. Aşı olmayan çocukların %76,7'sinin kardeşi vardır. Kardeşi olan çocukların %15,2'sinin kardeşleri de çocukluk çağı aşılarını olmamış/tamamlamamıştır. Ebeveynlerin %81,4'ü “aşıların otizm ve benzeri hastalıklara neden olduğunu”, %39,5’i “aşıların yan etkilerinin çok olduğunu”, %32,6'sı “aşıların bağışıklık sistemine zarar verdiğini”, %20,9'u “aşıların işe yaramadığını, faydasız olduğunu” düşünmektedir. Ebeveynlerin %13,9'u dini nedenlerle çocuklarını aşılatmadıklarını belirtmektedir. Ebeveynlerin %69,7'si bu bilgiyi sağlık personeli ya da üniversite hocasından aldıklarını ve %46,5'i bu bilgiye internetten ulaştıklarını belirtmektedir. Ebeveynlere “çocuğunuzu ya da sizi köpek ısırsa ve kuduz aşısı olmanız gerekse aşı olur musunuz?” diye sorulduğunda, %6,9'u kendilerine %11,6'sı çocuklarına aşı yaptırmayacağını söylemektedir. Ebeveynlerin ASE’leri ile görüşülmüş ve her çocuk için ayrı değerlendirme yapması istenmiştir. Bu değerlendirmede ASE’ler, ebeveynlerin %18,6'sının hiçbir durumda çocukluk çağı aşılarını yaptırmaya ikna edilemeyeceğini ifade etmektedir. Sonuç ve Öneriler: Çocukluk çağı aşılarını reddeden ebeveynlerin sayısı giderek artmaktadır. Ebeveynlerin çocukluk çağı aşılarını reddetmelerinin altında, aşının içeriği, etkinliği ve yan etkileri ile ilgili kaygılar yatmaktadır. Aşı retleri, yerel faktörlerin de etkili olduğu karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu durumun oluşmasında, sorumsuzca hareket eden sağlık personelinin de katkısı büyüktür. Aşı retlerinin oluşmasında etkili olan faktörlerin tüm yönleriyle araştırılarak Sağlık Bakanlığı'nca acil eylem planının oluşturulması gerekmektedir.