Research Information System
İLAHİYAT, no.11, pp.95-120, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Zühd tasavvuf düşüncesinin en mühim kavramlarından biridir. Tasavvufun doğuşundan itibaren hemen her safhada kavram merkezi ağırlığını korumuştur. Bununla birlikte kavram, zamanla ve değişen coğrafyalara göre anlamsal bir dönüşüm ve gelişim göstermiştir. Bu makalede, sûfîler tarafından yapılan tanımlardan hareketle zühd kavramının anlamsal gelişim ve değişimi ele alınmıştır. Bu bağlamda makale giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde zühdün genel kavramsal çerçevesi, makalenin sınırları ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. İlk bölüm, sûfîler tarafından yapılan tanımlara ayrılmıştır. Tanımlar kronolojik sıra ile verilmiş, tanımın yapıldığı coğrafya ayrıca belirtilmiştir. Buradaki amaç, zühdün kronolojik ve coğrafi düzlemde anlamsal gelişim ve değişimlerinin takip edilebilmesidir. İkinci bölümde, daha önce verilen tanımlar ve bu tanımları yapan sûfîlerden hareketle zühdün anlamsal seyrine dair bir değerlendirme girişiminde bulunulmuştur. Değerlendirmede şu iki soru önem arz etmektedir: 1. Kronolojik bir takip yapıldığında kavramda anlamsal değişimler oluyor mu? 2. Sûfîlerin coğrafî aidiyetleri ile zühd tanımları arasında bir bağlantı var mı ve farklı coğrafyalarda zühd algısı değişiyor mu? Verilen tanımlar, zaman ve mekân merkezli incelendiğinde, sûfîlerin zühde dair düşünce ve tutumlarında belirgin değişim ve dönüşümler yaşandığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Tasavvuf, Sûfî, Zühd, Zâhid, Tanım.