Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beslenme Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BASSEL KAYALI
Danışman: Pınar Sökülmez Kaya
Özet:
Amaç: Bu çalışmada İstanbul'da yaşayan yabancı uyruklu yetişkin insanların besin takviyesi kullanma durumlarının ve bunu etkileyen faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: Tanımlayıcı, kesitsel, yüzyüze anket tabanlı bu çalışma 357 yabancı katılımcı (%77,1 kadın, %22,9 erkek) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Anket üç dilde (Arapça, İngilizce ve Türkçe) hazırlanmıştır. Tüm veriler SPSS for Windows 21.0.0 ortamında değerlendirilmiş olup, bütün testlerde P<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Bireylerin %80,3'ü öğün atlamakta, sadece %37,6'sının öğünlerini düzenli tükettiği, %44,5'inin fast-food tarzı beslendiği belirlenmiştir. Buna ek olarak BKI değerlerine göre bireylerin %68,7'si normal kilolu %14,2'si fazla kilolu ve %3,2 si şişman (obez I ve II sınıf) olduğu saptanmıştır. Besin takviyesi kullananların çoğu kadın (%85,3), genç yaş (18-24 yaşta %55,8), yüksek eğitimli (%97,5), aylık geliri 3000 TL ve üzeri (%51,7), BKI si düşük veya normal (% 88,4), sigara içmeyen (%99), alkol kullanmayan (%76,6), ve düzenli veya arasıra da olsa fiziksel aktivite yapan (% 54.3) bireylerdir (p<0.05). Multivitaminler, tüm katılımcılarda en sık kullanılan takviye idi (%49,0). Bireyler ikinci sırada D vitamini (%36,7), üçüncü sırada ise %26,6 ile demir takviyesi kullanılmakta olduğu saptanmıştır. Ayrıca kalsiyum, C vitamini, E vitamini, bitki çayları, omega 3, yeşil çay, zencefil ve sarımsak tozu da kullanılan takviyelerdendi. Bireylerler arasında diyet takviyesi kullanmanın arkasındaki en büyük nedenin sağlığı iyileştirmek olduğu saptanmış olup (%40,1), bunu %36,0 ile yeterli dengeli beslenmeye katkı için, %10'u halsizlik ve yorgunluğu önlemek için kullandığı ve bireylerin %41,8'i diyet takviyeleri hakkında internetten bilgi aldığı; yanlızca %25,4'ünün sağlık personelinden bilgi aldığı saptanmıştır. Bireylerin %33'ü kullanmaya başladıktan sonra karın ağrısı, başağrısı, bulantı, ishal, kabızlık gibi sorunlar yaşamışlardır. Yine bireylerin %45,7 si kanser gibi bazı kronik hastalıklardan korunacağına ve %30,4'ü ise tedavisinde faydalı olduğuna inanmakta oldukları saptanmıştır. Arap kökenli bireylerin büyük bir kısmı (%37,3) yeterli ve dengeli beslenmek için, %30,1'i sağlığını korumak, %23.8'i kemik sağlığı ve saç sağlığı için besin takviyesi kullanırken Avrupa kökenli bireylerin %33,8'i spor performansı ve formunu korumak için, %25,4'ü yeterli ve dengeli beslenmek için, %14,1'i sağlığını korumak,%16,9'u ise saç ve kemik sağlığı için kullanmışlardır (p=0.000). Sonuç: İstanbul'da yaşayan yabancı uyruklu yetişkinlerin önemli bir kısmı şifalı bitkiler ve besin takviyelerini sağlığı iyileştirmek ve sürdürmek için kullandığı saptanmıştır. Bireylerin büyük bir kısmı yeterli ve dengeli beslenme ve sağlıklarını korumak için kullandıkları; bu ürünlerin zararlı etkileri hakkında bilgi sahibi olmadığı, büyük bir kısmının internet, arkadaş, aile etkisiyle bu ürünleri kullandığı belirlenmiştir. Tüm bireylere bu takviye ve bitkilerin kullanımı konusunda bilinçlendirilmeli ve eğitilmelidir. Anahtar Kelimeler: besin takviyeleri, bitkisel tedavi, beslenme davranış ve uygulamaları