Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Cerrahi Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CİHANGİR BELDAĞLI
Danışman: Özlem Eşki Yücel
Özet:
Amaç: Tiroid oftalmopatide, orbital dokulardaki alan ve hacim değişikliklerinin manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile tespit edilmesi ve klinik aktivite ile ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntem: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Göz Hastalıkları kliniğinde Ocak 2015 – Aralık 2019 tarihleri arasında tiroid oftalmopati (TİO) tanısı ile takip edilmiş 30 hasta ile orbital patolojisi olmayan 30 birey (kontrol grubu olarak) çalışmaya alındı. Hasta verileri retrospektif olarak incelendi ve kaydedildi. Manyetik rezonans (MRG) görüntülerinden volume rendering tekniği kullanılarak, ekstra oküler kaslar (EOK), retroorbital yağ doku (ROY), retroorbital bölge (ROB), kemik orbita (KO), retrobulber optik sinir (RBOS), optik kanal içi optik sinir (OS) ve glob dahil orbital dokuların alanları ve hacimleri oluşturuldu. Alan ve hacim ölçümü için osirix MD programı kullanıldı. MR görüntüleri digital imaging and communications in medicine (DICOM) formatında osirix MD bilgisayar programına aktarıldıktan sonra hacmi ve alanı ölçmek için orbital doku sınırları manuel olarak işaretlendi. Programdan işaretlenen bölgenin alan ve hacim bilgisi otomatik olarak alındı. Rektus kas hacimleri matematiksel olarak toplanarak total kas hacmi (TKH) hesaplandı. Orbital doku alan ve hacimleri birbirine oranlandı. Ekzoftalmus miktarı ölçülerek radyolojik Hertel (R-Hertel) olarak kaydedildi. Bu ölçümler kontrol grubundaki MRG görüntülerinden oluşturulan orbital doku alan, hacim ve oranları ile karşılaştırıldı. Hasta grubunda, iki göz arasında da karşılaştırma yapıldı. Ayrıca hesaplanan orbital ölçümlerin klinik aktivite skoru (KAS), diplopi varlığı, hertel exoftalmometre ölçümleri ve tiroid fonksiyon testleri ile korelasyonu analiz edildi. Bulgular: Çalışma grubunda 15'i kadın, 15'i erkek ve yaş ortalaması 45,6±11,1 (20-66) yıl olan 30 hastanın 60 gözü incelendi. Kontrol grubunda 18'i kadın, 12'si erkekti ve yaş ortalaması 50,3±9,6 (27-63) yıl olan 30 hastanın 60 gözü incelendi. Hasta grubu ile kontrol grubu arasında glob hacmi ve alanı benzerdi (p >0,05). Retrobulber OS alan ve hacmi hastalarda daha düşüktü (p ˂0,05). Diğer tüm orbital doku alan, hacim ve oranları hasta grubunda kontrol grubuna göre yüksek bulundu (p ˂0,05). Hasta grubunda klinik ölçümler, bulgular ve MR ölçümlerinde iki göz arasında anlamlı fark yoktu ve simetrik tutulum vardı. Klinik aktivite skoru negatif olan hastaların EOK, ROY, ROB ve KO alan ve hacimleri kontrol grubundan yüksekti (p ˂0,05). Klinik aktivite skoru ile en çok korele olan parametreler TKH (r =0,825 p ˂0,001), R-Hertel (r =0,783 p ˂0,001) ve EOK'den inferior rektus (İR) hacim ve alanı (sırası ile r =0,797 ve r =0,755 p ˂0,001) idi. Retroorbital YD hacmi KAS ile ilişkiliydi fakat korelasyon kaslara göre daha düşüktü (r =0,495 p ˂0,001), ROB ve KO hacmi ve alanı da KAS ile güçlü korelasyon gösteriyordu (p ˂0,001). Diplopisi olanlarda, YD ölçümleri dışındaki tüm orbital ölçümler olmayanlardan yüksekti. Klinik olarak ölçülen Hertel ile R-Hertel (r =0,825 p ˂0,001) çok güçlü, TKH, tüm EOK hacimleri, ROB hacmi ve alanı güçlü, ROY hacmi ve alanı orta düzeyde koreleydi. Herteli en fazla etkileyen parametreler, hacimlerde 1 cm3 artışı ile 2,32 mm Hertel artışı yapan TKH ve oranlarda 0,1 birim artışı ile 3,72 mm Hertel artışı yapan TKH/KOH oranıydı. Klinik aktivite değerlendirilmesinde en kullanışlı parametreler, medial rektus (MR) hacmi (%81 sensitif, %95 spesifik, cut-off: 0.90 cm3), TKH (%81 sensitif, %88 spesifik, cut-off: 3,42 cm3), R-Hertel (%90 sensitif, %72 spesifik, cut-off: 23,2 mm) ve MR hacmi/KOH oranı (%81 sensitif, %95 spesifik, cut-off: 0,069) olarak bulundu. Klinik aktivite skoru pozitif hastalarda antiTG seviyesi daha yüksekti (p =0,043). Retroorbital yağ doku ve ROB hacimleri ile sT3 ve antiTG arasında orta düzeyde korelasyon vardı. Optik sinir hacmi, aksiyel ve koronal alanı ile proksimal alanı hasta grubunda daha düşüktü (p <0,05). Klinik aktivite artışı ile OS hacmi artmakta (r =0,375 p =0,003) ve aksiyel alanı azalmaktaydı (r =-0,324 p =0,012). Retrobulber OS proksimal alanı ile TKH (r =-0,336 p =0,009) ve ROY hacmi (r =-0,732 p ˂0,001), distal alanı ile ROY hacmi (r =-0,663 p ˂0,001) negatif korelasyon gösteriyordu. Radyolojik Hertel ile retrobulber OS hacmi arasında pozitif (r =0,275, p =0,034), OS aksiyel alanı arasında negatif bir korelasyon vardı (r =-0,338, p =0,008). Optik kanal içi OS alanı hasta grubunda daha fazlaydı (p =0,005). Optik kanal içi OS alanı ile retrobulber OS aksiyel (r =-0,314, p =0,015) ve proksimal (r =-0,343 p =0,007) alanları arasında negatif bir korelasyon vardı. Sonuç: Tiroid oftalmopatili hastalarda MRG görüntüleri kullanılarak volume rendering tekniği ile orbital dokuların alan ve hacim ölçümleri yapılabilir. Hastalığın inaktif evresinde bile tüm orbital doku alan ve hacimleri artmaktadır. Kas hacmi daha belirgin olmak üzere tüm VI orbital yumuşak doku (kas, yağ, total) ve KO hacimlerinin artışı KAS ile koreledir. Hertel ölçümüne en çok etki eden parametreler TKH ve onun KOH'ye oranıdır. Klinik aktivite değerlendirmesinde MR hacmi, TKH, R-Hertel ve MR/KOH oranı kullanılabilir. Artan yumuşak doku hacmi OS'e proksimal yarıda daha fazla olmak üzere basıya neden olmaktadır. Anahtar kelimeler: Graves Oftalmopati, Hacim Oluşturma Tekniği, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Orbita, Orbital MRI, Tiroid İlişkili Oftalmopati.