Immanuel Kant'ın Saf Aklın Eleştirisi'nde transendental Şematizm görüşü


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KÜBRA GÜLER

Danışman: Ali Suat Gözcü

Özet:

Kant’ın bilgi anlayışında görü ile kavram arasındaki uçurumdan söz edilir. Bununla birlikte, Kant açısından genel olarak bir bilginin olanaklı olabilmesi için, bu iki bilgi kaynağının sentezlenmesi gerekir. Kant, söz konusu bu sentezin nasıl yapıldığını ve görünüşlerin kavramlara uygulanmasının olanağın ne olduğunu büyük ölçüde Saf Aklın Eleştirisi’nin Transendental Şematizm bölümünde açıklar. Böylelikle, Kant’a göre bu sentez sonucunda Transendental Şematizm, imgelemin bir ürünü olarak, kavramlara duyusal içerik katacak bir aracı tasarımı olanaklı kılar. Bu aracı tasarımın bir yanıyla duyusal ve bir yanıyla da zihinsel olması gerekir. Kant açısından, transendental şemanın bu işlevi yoluyla, görü ile kavram arasındaki kopukluk giderilebilir. Kant, iç duyunun bir belirlenimi olan zamanın koşullarıyla birlikte hem kategorilerle hem de görünüşlerle ilişkisi yoluyla bunun yapıldığını düşünür.

Böylelikle bu tezde, Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi kitabındaki Transendental Şematizm görüşü üzerinde durulmuştur. Transendental Şematizm, SAE’de Kant’ın bilgi görüşünün anlaşılması için temel konulardan birisidir. Buna göre, tezde öncelikle, Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi çalışmasındaki bilgi görüşü serimlenmeye çalışılacaktır. Daha sonra tezde, transendental şema için tartışılacak kavramları Kant’ın nasıl kullandığı açıklanacaktır. Söz konusu bu kavramlar, Kant’ın görünüş, kategoriler, zaman ve imgelem görüşü bağlamında ele alınacaktır. Son bölümde ise, şemalar kapsama, uygulama ve türdeşlik bağlamlarında ele alınmıştır. Transedental Dedüksiyon bölümünde kategorilerin görünüşlere uygulanması olanağını a priori nesnel olasılığının Transendental Şematizm’de uygulanması ve bu uygulamadaki imgelem ve zamanın işlevi konuları tartışılmıştır. Bu tezde, imgelem ve zamanın işlevlerinin, hem anlama yetisi kavramlarının kullanılması olanağı hem de deneyimsel kavramlarının üretilmesi tartışılmıştır. Dolayısıyla bu tezin amacı, Kant’ın SAE’sinde şemanın kategorilerin görünüşlere uygulanmasındaki koşullarını sağlayan işlevlerinin ne olduğunu göstermek olacaktır.