Erken çocukluk döneminde okul dışı rehberli sorgulama yaklaşımının fen merak duygusu ve bilişsel gelişim üzerine etkisi

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ASLI SARIŞAN TUNGAÇ

Danışman: Süleyman Yaman

Özet:

Bu araştırmanın temel amacı erken çocukluk döneminde okul dışı rehberli sorgulama yaklaşımının çocukların fene yönelik merakları ve bilişsel gelişimleri üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmada tek gruplu zayıf deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılının güz yarıyılında Karadeniz Bölgesinde yer alan bir büyükşehrin ilçesinde bağımsız resmi bir anaokuluna devam eden 60-72 aylık toplam 20 çocuk oluşturmuştur. Araştırma kapsamında okul dışı eğitim etkinlikleri ile desteklenmiş rehberli sorgulama modeli etkinlikleri geliştirilmiştir. Verilerin toplanmasında Bilişsel Yetenekler Testi Form 6, Fen Merak Ölçeği, Sorgulama Düzeyi Gözlem Formu ve Kazanım İzleme Formu kullanılmıştır. Deneysel çalışma, çalışma grubunda yer alan çocuklara 6 hafta süre ile uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, çalışma sırasında geliştirilen okul dışında sorgulama modeli (ODSM) önerisi içerisinde yer alan etkinlikler öncesi ve sonrasında alınan ölçümlerde son-test lehine manidar düzeyde fark meydana geldiğini göstermiştir. Fen Merak Ölçeğinin tamamı ile evrensel olaylar, teknoloji, çevresel olaylar ve canlılık alt boyutlarında anlamlı farklılık görülürken, Bilişsel Yetenekler Testi'nin tamamında ve tüm alt boyutlarında anlamlı farklılık meydana geldiği sonucuna ulaşılmıştır (p<,05). Ayrıca çocukların sorgulama düzeylerinin ve kazanımlara ulaşma düzeylerinin de altı haftalık süreç içerisinde artan bir eğilim sergilediği ortaya çıkarılmıştır. Cinsiyete göre çocukların bilişsel yetenek ve meraklarında bir farklılık saptanmamıştır. Sorgulama düzeyinin, bilişsel yetenekleri yordamada bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Araştırmada elde edilen bulgular, ilgili literatüre dayanarak tartışılmış ve araştırma sonuçları doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur.