Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İLKNUR AYAZ ATİLA
Danışman: Yaşar Çelik
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Birleştirilmiş sınıflarda öğretim uygulaması, özellikle kırsal kesimde ve ulaşımı zor olan bölgelerde yaygın olarak görülmektedir. Bu uygulama okulun şartlarına göre değişkenlik göstermekle birlikte, en az iki sınıfın bir arada okutulduğu eğitim öğretim süreçlerinde, öğretmenler çeşitli zorluklar yaşamaktadırlar. Buna bağlı olarak öğretmenlerin öz yeterlik algıları zayıflamaktadır ve kendilerini yetersiz hissetmektedirler. Bu araştırmada birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik algılarının ve uygulamada izledikleri stratejilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, nicel ve nitel araştırma yaklaşımlarının bir arada kullanıldığı karma yöntem araştırmasıdır. Deseni ise karma yöntem araştırma desenlerinden biri olan açıklayıcı ardışık desende yürütülmüştür. Nicel bölümde "Birleştirilmiş Sınıf Öğretmeni Olmaya Yönelik Öz yeterlik Ölçeği" kullanılmış ve 2024-2025 eğitim öğretim yılında Samsun ilinde birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda görev yapmakta olan 194 birleştirilmiş sınıf öğretmenine uygulanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS24 veri analiz programı ile analiz edilmiştir. Nitel bölümde ise birleştirilmiş sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin konu ile ilgili deneyimlerini ortaya koymak amacıyla ölçek uygulanan 194 öğretmen içinden 20 öğretmene 10 sorudan meydana gelen yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Görüşme yapılan bu öğretmenler kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılarak seçilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel bulgulara göre; öğretmenlerin birleştirilmiş sınıf öğretmeni olmaya yönelik öz yeterlik düzeylerinin genel olarak orta düzeyde olduğu ve bu öz yeterliliklerin; cinsiyet değişkenine göre, kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlerden daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Mesleki kıdem değişkenine göre kıdem arttıkça öğretmenlerin öz yeterlik düzeylerinin de yükseldiği görülmüştür. Birlikte okutulan sınıf sayısı değişkenine göre; iki sınıfı bir arada okutan öğretmenlerin, üç veya dört sınıf bir arada okutan öğretmenlere göre öz yeterlik düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Eğitim düzeyi değişkenine göre; bu düzey arttıkça öz yeterliğin de ortaya konmuştur. Öğretmenlerin okuldaki görev türüne bakıldığında öğretmen ya da müdür yetkili olması durumuna göre herhangi bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Mesleki kıdem ve eğitim düzeyinin birleştirilmiş sınıf öğretmeni olmaya yönelik öz yeterlik düzeylerini pozitif yönde etkilediği, okutulan birleştirilmiş sınıf sayısının ise negatif yönde etkilediği belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bulgularına göre ise; planlama stratejilerini; yıllık ve günlük plan şeklinde yaptıkları, günlük planları ise öğretmenli- ödevli ders şeklinde düzenledikleri bunları düzenlerken müfredattaki konulara, kullanılacak yöntem tekniklere, çevrenin fiziksel şartlarına, öğrenci seviyesine, bireysel ihtiyaçlara dikkat ettiklerini dile getirmişlerdir. Öğrenme- öğretme ortamlarını etkin kullanma stratejilerinde; oturma düzenine, pano ve tahtanın konumuna, teknoloji kullanımına, ısınma ve aydınlatma durumuna, sınıf içi ve dışı öğrenme alanlarında uygulama yaptıklarını belirtmişlerdir. Sınıf yönetiminde; istenmeyen davranışlar karşısında alınabilecek önlemler ve birleştirilmiş sınıfta karşılarına çıkabilecek problemlerin neler olduğu dile getirilmiştir. Öğrenme- öğretme sürecini düzenlemede; dikkat ve motivasyon artırmaya, materyal geliştirmeye, öğrencileri merkezde tutmaya çalıştıkları stratejilerinden bahsetmişlerdir. Ölçme ve değerlendirme stratejilerinde; öncelikle ön değerlendirme yaptıklarını, süreçte biçimlendirme değerlendirmeleri yaptıklarını, sonuç elde etmek için de öğrenme kanıtları için birebir değerlendirme başta olmak üzere, öz değerlendirme, akran değerlendirme formu kullandıklarını ifade etmişlerdir. Karşılaştıkları sorunları ve bunlara yönelik çözümlerin neler olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerin birleştirilmiş sınıflarda karşılaştıkları sorunlar incelendiğinde; müfredat yoğunluğu, materyal eksikliği, teknolojik yetersizlik, hizmetli personelin görevlendirilmemesi, sobalı olması, aydınlatmanın pano ve tahtaların yetersiz ve kullanışsız olması, müdür yetkili olmanın verdiği iş yükü, öğretmenin kendilerini yalnız ve tükenmiş hissetmesi, veli ilgisizliği, ilçe milli eğitim müdürlüğünün ilgisiz tutumu, üniversitede alınan eğitimin teoride kalması, bahçe düzeninin olmaması, okul bahçesinin çocukların kaliteli vakit geçirebileceği düzeyde düzenlenmemiş olması gibi birçok sorun dile getirilmiştir.